TEDMEM tarafından hazırlanan ‘Bir Bakışta Eğitim 2023: Türkiye Üzerine Değerlendirme ve Öneriler’ adlı raporda 100’den fazla veri tablosu ve grafiği inceleyerek, eğitim sistemine ilişkin önemli verileri ve uluslararası karşılaştırmalarını bir araya getirdi. Ana teması ‘mesleki eğitim’ olarak belirlenen raporda eğitim sistemlerinin değerlendirilmesine yönelik göstergeler eğitim süreçlerinin çıktıları, eğitime erişim, eğitim harcamaları ile öğretmenler, öğrenme ortamları ve okullar olmak üzere dört temel başlık altında incelendi.
Raporda, yetişkinlerin eğitim düzeyine ilişkin, Türkiye’de 25-64 yaş aralığındaki her iki yetişkinden birinin en fazla ortaokul mezunu olduğu belirtilerek, “Türkiye’de lise mezunu dahi olmayan yetişkinlerin oranı yüzde 53,3, OECD ülkeleri ortalamasında ise yüzde 19,8. Yıllar içinde lise mezunu dahi olmayan genç kadınların oranındaki en büyük düşüş Türkiye’de gerçekleşti. 2015 yılında yüzde 52,1 olan bu oran 2022 yılında yüzde 33,7’ye geriledi. Türkiye’de 18-24 yaş aralığındaki gençlerin yüzde 67,1’i eğitimde değil. Türkiye’de 18-24 yaş aralığındaki her üç gençten biri (yüzde 33,5) ne eğitimde ne istihdamda. OECD ülkeleri ortalamasında bu oran yüzde 14,7. Türkiye, OECD ülkeleri arasında ne eğitimde ne istihdamda olan gençlerin oranının en yüksek olduğu OECD ülkesi. Bu gençlerin yüzde 9,4’ünü işsizler, yüzde 24,1’ini ise istihdamda olmadığı halde iş aramayanlar oluşturuyor. 18-24 yaş aralığındaki kadınların da yüzde 44,9’u ne eğitimde ne istihdamda” denildi.
‘TÜRKİYE EN DÜŞÜK İSTİHDAM ORANINA SAHİP OECD ÜLKESİ’
Türkiye’de her dört yükseköğretim mezunu yetişkinden birinin istihdamda olmadığı belirtilen raporda şu ifadeler yer aldı:
“Türkiye’de ve OECD ülkeleri genelinde eğitim düzeyi arttıkça istihdam edilen bireylerin oranı da artıyor. Ancak Türkiye, hem 25-64 yaş aralığındaki nüfusun tamamı için hem lise mezunları için hem de yükseköğretim mezunları için en düşük istihdam oranına sahip OECD ülkesi. Tüm eğitim seviyeleri için, Türkiye’de kadınların istihdama katılım oranları erkeklere kıyasla oldukça düşük. Türkiye’de 25-29 yaş aralığındaki genç yetişkinler arasında meslek lisesi mezunlarının istihdamda olma oranı genel lise ve yükseköğretim mezunlarından daha yüksek. 25-34 yaş grubunda en düşük işsizlik oranına sahip grup yüzde 10 ile meslek lisesi mezunları.
LİSE ÖĞRENCİLERİNİN YÜZDE 38’İ MESLEKİ EĞİTİMDE
Türkiye’de ilkokul ve ortaokul dönemlerine denk gelen 6-14 yaş arasındaki okullaşma oranı yüzde 100. 15-19 yaş aralığındaki okullaşma oranı ise Türkiye’de yüzde 71, OECD ülkeleri ortalamasında yüzde 84. Türkiye’de liseye devam eden öğrencilerin yüzde 38’i, OECD ülkeleri ortalamasında yüzde 43,6’sı mesleki programlara devam ediyor. Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Finlandiya, Lüksemburg, Hollanda, Slovakya, Slovenya ve İsviçre’de bu oran yüzde 60’ın üzerinde. Türkiye’de 3 yaş grubu çocuklar için erken çocukluk eğitimine katılım oranı yüzde 6,4, OECD ülkeleri ortalamasında ise yüzde 72. 4 yaşta yüzde 20,1, 5 yaşta ise yüzde 67,7 olan bu oranlar OECD ülkeleri ortalamasının oldukça altında. Türkiye ayrıca, tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına en düşük harcama yapan OECD ülkelerinden biri. Tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına yapılan eğitim kurumları harcaması Türkiye’de ortalama 5 bin 352 dolar, OECD ülkeleri ortalamasında ise 12 bin 647 olarak belirlendi. Türkiye’de Gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 4,7’si eğitim kurumlarına harcanırken, OECD ülkeleri ortalamasında bu oran yüzde 5,1. Tüm eğitim kademelerinde öğrenci başına yapılan harcamaların kişi başına düşen GSYH’ye oranı Türkiye’de yüzde 19,1 iken, OECD ülkeleri ortalamasında yüzde 27,2.”
